چرا حافظه بیماران مبتلا به زوال عقل قبل از مرگ بر می گردد؟!

اغلب بیماران زوال عقل قبل از مرگ به صورت موقت حافظه خود را دوباره بدست می آورند.

برخی از بیماران مبتلا به زوال عقل مدت کوتاهی قبل از مرگشان به صورت ناگهانی و موقت حافظه و عملکرد شناختی خود را دوباره باز می یابند. این پدیده که به عنوان"بازگشت موقت" شناخته می شود از لحاظ تئوری منطقی به نظر نمی رسد.

با این اتفاق بیماران ناگهان هوشیاری، حافظه و توانایی گفتاری خود را به دست می آورند. آنها می توانند خیلی واضح صحبت کنند، خاطرات خود را به یاد بیاورند و حتی در مورد رویدادهای جاری بحث کنند. این "بازگشت" می تواند چند ساعت تا چند روز طول دوام بیاورد و سپس به تدریج یا ناگهانی ناپدید شود. علت این پدیده ی عجیب هنوز از لحاظ علمی مشخص نیست. برخی از دانشمندان معتقدند که این اتفاق به دلیل تغییرات در فعالیت مغز، نوسانات هورمونی یا آزاد شدن مواد شیمیایی خاص در مغز رخ می دهد. اما، برخی دیگر معتقدند که این "بازگشت" به دلیل افزایش موقت جریان خون به مغز یا کاهش التهاب در مغز ایجاد می شود.

با وجود تحقیقات انجام شده، هنوز هیچ پاسخ قطعی برای این سوال وجود ندارد که چرا این اتفاق می افتد ؟! بازگشت موقت" یادآور پیچیدگی مغز و زوال عقل" است و نشان می دهد که هنوز چیزهای زیادی برای یادگیری در مورد این بیماری ها وجود دارد. زوال عقل اغلب به عنوان "خداحافظی طولانی" شناخته می‌شود. با اینکه فرد هنوز زنده است، زوال عقل به آرامی و به طور غیرقابل برگشتی خاطرات و ویژگی‌هایی که شخص را به شخصی خاص تبدیل می‌کنند، از بین می‌برد.

زوال عقل در نهایت باعث میشه فرد توانایی برقراری ارتباط، غذا خوردن و نوشیدن به صورت مستقل، درک موقعیت مکانی و حتی شناسایی اعضای خانواده رو از دست بدهد.
از اوایل قرن نوزدهم داستان‌هایی از عزیزان، پرستاران و کارکنان بیمارستان ها وجود دارد که برخی از بیماران مبتلا به زوال عقل را در لحظات آخر عمر کاملا سرحال و باهوش توصیف کردند. طبق گفته آنها؛ بیمار با این افراد گفتگوی معنی‌داری داشته، خاطراتی رو که تصور می‌شد فراموش کرده اند دوباره به یاد آورده اند، شوخی کرده و حتی درخواست غذا دادند.
تخمین زده میشه حدود ۴۳ درصد از افرادی که این دوره کوتاه را تجربه می‌کنند، در عرض ۲۴ ساعت و ۸۴ درصد در عرض یک هفته فوت می‌کنند.اما چرا این اتفاق می‌افتد؟ سال ۲۰۰۹ محققانی به نام مایکل نام و بروس گریسون اصطلاح «شفافیت انتهایی» را مطرح کردند، زیرا این دوره‌های شفافیت ذهنی اغلب درست قبل از مرگ اتفاق می‌افتند. اما همه دوره‌های شفافیت نشانه نزدیک بودن به زمان مرگ نیست. یک مطالعه نشان داد که بسیاری از افراد مبتلا به زوال عقل پیشرفته، بیش از شش ماه قبل از مرگ، تصویر کوتاهی از شخصیت گذشته خود را به خاطر می آورند.

این شفافیت روی بخش های دیگر مغز یا مهارت‌های تفکر تأثیر می‌گذارند. این نشانه ها در افراد مبتلا به مننژیت، اسکیزوفرنی یا افرادی که به تومور مغزی یا آسیب مغزی شده‌اند، دیده شده است. گاهی دوره‌های شفافیت ذهنی به "شفافیت متناقض" تبدیل می‌شوند. این پدیده به این دلیل متناقض در نظر گرفته می‌شود که برخلاف روند مورد انتظار بیماری‌های تحلیل‌برنده‌ی اعصاب مانند زوال عقل عمل می‌کند. به این نکته توجه کنید که این دوره‌های شفافیت موقتی هستند و متاسفانه به معنای بهبود بیماری تحلیل‌برنده‌ی اعصاب نیستند.

چرا شفافیت انتهایی رخ می‌دهد؟

دانشمندان برای توضیح علت وقوع شفافیت انتهایی با هم اختلاف نظر دارند. برخی از آنها معتقدند این اتفاق براثر حضور عزیزان بیمار رخ می دهد. برخی دیگر هم معتقدند موسیقی می‌تواند شفافیت ذهنی بیماران را بهبود ببخشد. اما بسیاری از دوره‌های شفافیت هیچ محرک خاصی ندارند.

گروهی از محققان دانشگاه نیویورک گمان می‌کنند که نوسانات مغز قبل از مرگ احتمالا باعث شفافیت انتهایی شود. مطالعه بر روی شفافیت متناقض و انتهایی کار راحتی نیست. همه‌ی افراد مبتلا به زوال عقل پیشرفته قبل از مرگ دچار دوره‌های شفافیت نمی‌شوند. این دوره‌ها قابل پیش‌بینی نیستند و معمولا بدون محرک خاصی رخ می‌دهند. از آنجایی که شفافیت انتهایی می‌تواند برای کسانی که شاهد این رویداد هستند، لحظه‌ای شاد باشد انجام تحقیقات علمی در این زمان از نظر اخلاقی درست نیست. از طرف دیگر در زمان مرگ، مصاحبه‌ی دانشمندان با مراقبان بیمار در مورد هر گونه لحظه‌ی شفافیت احتمالی کار خیلی سختی است.»

این اتفاق فراتر از آن چیزی است که علم کنونی بتواند پاسخی برای آن داشته باشد. شاید این بازگشت موقت موهبتی است الهی تا بیمار بتواند از عزیزان خود برای همیشه خداحافظی کند.

چرا آگاهی از علت واقعی شفافیت انتهایی اهمیت دارد؟

افراد ممکن است واکنش‌های متفاوتی نسبت به دیدن شفافیت انتهایی در بیماران مبتلا به زوال عقل پیشرفته داشته باشند. برخی آن را آرامش بخش و در عین حال تلخ توصیف می‌کنند، برخی دیگر ممکن است آن را گیج‌کننده و ناراحت‌کننده بدانند. بعضی از آنها حتی تمایل به تغییر برنامه‌های مراقبتی و درخواست اقدامات نجات‌بخش برای فرد در حال مرگ وجود داشته باشد.

آگاهی از شفافیت انتهایی می‌تواند به عزیزان کمک کند بفهمند که این بخشی از روند مرگ است. بپذیرند که فرد مبتلا به زوال عقل بهبود پیدا نخواهد کرد و از زمانی که با بیمار دارند نهایت استفاده را ببرند. برای کسانی که شاهد این اتفاق هستند، شفافیت انتهایی می‌تواند فرصت آخر و ارزشمند برای برقراری ارتباط با شخصی باشد که پیش از ابتلا به زوال عقل وجود داشته و "خداحافظی طولانی" خود را آغاز کرده است.