اگر کسی به ما بگوید که روده یک نفر منفجر شده است اولین علتی که به آن فکر می کنیم، تصادف شدید یا ضربات اسلحه سردی مانند چاقو است!
بدون شک هیچکدام ما نشنیده ایم که یک چیز ساده و معمولی مانند عطسه بتواند منجر به چنین اتفاق ترسناکی شود! اما این همان چیزی است که اوایل این ماه برای یک مرد آمریکایی ساکن در ایالت فلوریدا اتفاق افتاد.
این مرد فلوریدایی به تازگی از ناحیه شکم تحت یک عمل جراحی قرار گرفته بود و از ناحیه زخم احساس نارحتی زیادی می کرد. تا این که یک روز حین صبحانه خوردن عطسه می کند و پشت سر آن شروع به سرفه کردن می کند. او حین سرفه متوجه احساس خیسی در قسمت زیر شکم می شود. وقتی به محل خیسی نگاه می کند متوجه می شود که بخشی از آن به بیرون پاشیده است. این مرد به سرعت به بیمارستان منتقل شد تا پزشکان بتوانند قسمت های روده را به داخل شکم بازگردانند.
عطسه به طور معمول یک مکانیسم محافظتی است که عواملی مانند گرد و غبار، باکتری ها و ویروس ها را که می توانند برای بدن مضر باشند را از سیستم تنفسی خارج می کند. این فرآیند توسط به اصطلاح "مرکز عطسه" در بصل النخاع مغز (که بر عملکردهای غیرارادی از جمله تنفس نظارت می کند) کنترل می شود.محرک هایی که در پوشش بینی و راه های تنفسی فعال می شود سیگنالی را به مرکز کنترل می فرستند. مرکز در واکنش دستور می دهد که چشم ها، گلو و دهان ما بسته شود . همزمان با آن ماهیچه های قفسه سینه و ریه ها منقبض می شوند تا هوا را از دستگاه تنفسی خارج کنند. این کار باعث خروج هوا از دستگاه تنفسی با سرعت زیاد حداکثر تا فواصل 15.9 متری شود.
اما علیرغم تمام مزایایی که عطسه با خود به همراه دارد، گاهی اوقات با خطرات زیادی همراه می شود که حتی نمی توانید تصور آن را بکنید. به عنوان مثال، عطسه شدید می تواند از طریق عضلات بین دنده ای بین دنده ها باعث پنوماتوسل یا قنق ریه شود. این اتفاق بیشتر بر اثر عواملی مانند انسداد ریه، سیگار کشیدن، دیابت و یا چاقی مزمن رخ دهد. مواردی هم گزارش شد که عطسه به بافت های ظریف ریه آسیب زد.
این اتفاق زمانی می‌افتد که هوای با فشار زیادی بخواهد از اعماق ریه‌ها به فضای بین قفسه سینه و ریه خارج می‌شود. این هوا ریه را در یک یا هر دو طرف قفسه سینه فشرده کند. ریه ها تنها اندامی نیستند که می توانند در معرض آسیب قرار بگیرند. شواهدی هم وجود دارد که نشان می دهد عطسه باعث پاره شدن رگ های ظریف مغز و در نهایت سکته مغزی شد. به همین علت در صورت عدم تشخیص و درمان فوری عطسه می تواند حتی منجر به مرگ افراد شود.
گزارش‌هایی مبنی بر پاره شدن پوشش ظریف مغز در اثر عطسه وجود دارد که منجر به خونریزی زیر عنکبوتیه (نوعی سکته مغزی) می‌شود که در صورت عدم تشخیص و درمان فوری می‌تواند کشنده باشد. عطسه می تواند فشار خون را افزایش می دهد و در نهایت آسیب های جبران ناپذیری به رگ های خونی وارد کند.
شوهدی که از کالبد شکافی آئورت به دست آمد نشان داد که لایه‌های آئورت (شریان اصلی که خون اکسیژن‌دار را به اطراف بدن حمل می‌کند) بر اثر عطسه پاره می‌شود و در نهایت خون بین لایه‌ها منفجر می شود. اگر درمان به موقع صورت نگیرد، در 50 درصد موارد مرد کمتر از 48 ساعت جان خود را از دست می دهد. در حالی که آسیب زدن به کمر هنگام عطسه بسیار رایج است، این تنها آسیب اسکلتی عضلانی نیست که ممکن است رخ دهد. گزارش‌هایی از شکستگی استخوان‌های اطراف چشم توسط افراد در اثر عطسه وجود دارد. این نوع شکستگی که به آن شکستگی دمنده می‌گویند، معمولاً در اثر برخورد توپ گلف، تنیس یا بیس‌بال به چشم ایجاد می‌شود.
افزایش فشار ناشی از عطسه می تواند باعث خروج مایعات از بدن، به ویژه ادرار از مثانه شود. این اتفاق معمولاً در افرادی که به دلیل بارداری، زایمان، چاقی، یائسگی و ضربه فیزیکی یا آسیب عصبی عضلات کف لگن ضعیفی دارند دیده می شود .
با توجه به تمام آسیب های احتمالی که عطسه می تواندبا خود به همراه داشته باشد،شاید فکر کنید بهتر است آنها را نگه دارید. اما حتی انجامکار هم بی خطر نیست. در سال 2023، مردی اسکاتلندی با بستن دهان و نگه داشتن بینی خود عطسه کرد. این کار منجر به پاره شدن نای خود شد.
با بستن راه‌های تنفسی او، فشار ایجاد شده توسط عطسه در داخل سیستم تنفسی ایجاد می‌شود - که گاهی اوقات می‌تواند تا 20 برابر فشاری باشد که معمولاً در سیستم تنفسی دیده می‌شود. اما این انرژی باید از جایی خارج شود، بنابراین معمولاً توسط بافت ها جذب می شود.برخی دیگر استخوان‌های صورت خود را شکسته و عطسه می‌کنند، حنجره (جعبه صدا) آسیب دیده و بافت‌های قفسه سینه‌شان که از ریه‌ها محافظت می‌کند پاره شده است.