به نظر می رسد وزارت صمت قصد دارد دوباره عرضه خودروها را در تالار بورس آغاز کند.

زمزمه‌های بازگشت خودرو به تالار بورس دوباره در محافل خبری شدت گرفته است. طرحی که در نیمه دوم سال 1401 با هدف مدیریت بازار خودرو توسط فاطمی‌امین وزیر صمت کلید خورد. اما، مدتی بعد به دلیل مخالفت شورای عالی رقابت متوقف شد. اما به نظر می‌رسد بار دیگر مدیران بورس و وزارت صنعت قصد احیای آن را دارند.

طرحی که متوقف شد!

در جریان دور اول عرضه خودرو حدود 80 هزار دستگاه خودرو توسط متقاضیان از طریق بازار بورس و اوراق بهادار خریداری شد. با این حال، شورای رقابت به دلایلی از جمله:

• مغایرت با سازوکار مزایده: شورای عالی رقابت معتقد بود نباید از طریق مزایده و بالاترین قیمت، خودرو به دست مصرف‌کننده برسد.
• ایجاد سیگنال افزایشی قیمت: افزایش قیمت در بورس، فارغ از نوع خودرو می‌تواند باعث تشدید گرانی در بازار خودرو شود.
• تحمیل زیان به مصرف‌کننده: چرا باید زیان خودروسازان داخلی از جیب مصرف‌کننده نهایی پرداخت شود؟

هدف اصلی از عرضه خودرو در بورس، حذف روش قیمت‌گذاری دستوری است. قیمت‌گذاری دستوری خودرو توسط دولت، مانع از انعکاس واقعی عرضه و تقاضا در بورس می‌شد و به همین دلیل، قیمت‌ها در بورس به طور مصنوعی پایین نگه داشته می‌شد. این امر منجر به ایجاد رانت برای برخی افراد و نارضایتی مصرف‌کنندگان واقعی می‌شد. طایفه ابراهیمی، رئیس اداره میزهای صنعت و رتبه‌بندی ناشران معتقد است قیمت‌گذاری باید براساس تورم سال جاری انجام شود و تعیین قیمت با تورم گذشته در بلندمدت کار درستی نیست. او احتساب قیمت با تورم روز یا عرضه خودرو با قیمت حاشیه بازار را روشی برای ثمر بخش کردن صنعت خودرو و کوتاه کردن دست دلالان از این بازار می‌داند.
عرضه خودرو این بار با گذشته چه فرقی خواهد داشت؟ هنوز اطلاعات دقیقی از نحوه عرضه جدید خودرو در بورس ارائه نشده است. با این حال، طبق گفته ابراهیمی خودروسازان بزرگ داخلی محصولی برای عرضه در بازار بورس ندارند و تمرکز آنها بیشتر بر روی خودروهای مونتاژی خواهد بود.

موانع طرح جدید

ابهامات و چالش هایی در مسیر موفقیت این طرح جدید وجود دارد از قبیل:

• نظارت دقیق بر قیمت‌گذاری: برای جلوگیری از افزایش بی‌رویه قیمت‌ها در بورس
• کنترل سفته‌بازی: جلوگیری از ورود سفته‌بازان به این بازار و حفظ تمرکز بر روی مصرف‌کنندگان واقعی
• تخصیص عادلانه: تامین نیاز واقعی بازار و جلوگیری از انحصار در عرضه برخی خودروها

تاثیر بر بازار و مصرف‌کنندگان

در صورت اجرای موفق این طرح، می‌توان انتظار داشت که قیمت خودرو به طور شفاف و متناسب با شرایط واقعی بازار تعیین شود. علاوه براین؛ مصرف کننده واقعی می تواند راحت تر به خودروی مورد نظر دسترسی پیدا کند. انحصار در بازار خودرو شکسته می شود و در نهایت رقابت بین خودروسازان داخلی افزایش پیدا می کند. با این حال، در صورت عدم مدیریت صحیح این طرح می‌تواند به ضرر مصرف‌کنندگان تمام شده و گرانی بازار را افزایش دهد.
طرح عرضه خودرو در بورس با تمام چالش های موجود، فرصتی برای ساماندهی بازار آشفته خودرو است. اما این اتفاق مستلزم برنامه‌ریزی دقیق، نظارت مستمر و اجرای گام به گام با در نظر گرفتن مصالح مصرف‌کنندگان است.