باستان شناسان موفق شدند در امتداد رود نیل قدیمی ترین سیستم هیدرولیک جهان را کشف کنند.

طبق گزارش ساینس آلرت؛ محققان در امتداد رودخانه نیل در سودان متوجه یک دیواره سنگی قدیمی شدند که شباهت زیادی به یک سیستم هیدرولیک داشت. به نظر می رسد امپراتوری نوبیا در شمال کشور سودان حدود 3000 سال پیش جریان رودخانه را به نفع خود دستکاری می کردند. سازه های هیدرولیک در واقع سازه های هستند که به صورت عمودی روی رودخانه ها قرار می گیرند تا بتوانند جریان آب یا سیلاب را منحرف کنند.
این سازه ها می توانست به قایق ها و کشاورزان مقیم سواحل رودخانه نیل کمک زیادی کند. ما امروزه به نقش مهم این سازه ها پی بردیم اما، آنها از دوران باستان نسبت به این موضوع آگاهی کامل داشتند.

محققان استرالیایی و بریتانیایی شواهدی پیدا کرده‌اند که نشان می‌دهد نوبی‌ها ۲۵۰۰ سال قبل از اینکه کشاورزان چینی این کار را انجام دهند، از این دیوارهای سنگی استفاده می‌کردند.

این تیم با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای، تحقیقات محلی و مطالعات قبلی، دیواره های سنگی زیادی را پیدا کردند که هنوز از آن دوران در سودان باقی مانده است. البته، برخی از آن ها در زیر رودخانه نیل مدفون شدند اما، برخی از آن ها هم در بستر رودخانه که مدت هاست خشک شده اند دیده می شوند. شکل، جهت و اندازه این دیواره ها می تواند حاوی اطلاعات زیادی از آن دوران باشد.

محققان بر این باورند که مردم در آن زمان از این سیستم برای به دام انداختن گل و لای حاصلخیز، آبیاری زمین، کند کردن فرسایش کرانه ها، محافظت در برابر سیلاب های فصلی، ایجاد استخرهای ماهیگیری یا جلوگیری از طوفان های شنی استفاده می کردند.

این سیستم به قدری مفید است که هنوز هم توسط مردم محلی برخی از مناطق سودان استفاده می شود. تغییرات آب و هوایی در طول سه هزار سال گذشته جریان رود نیل را در این مناطق تغییر داده است.

متیو دالتون، باستان شناس دانشگاه استرالیای غربی، می گوید: «از صحبت با کشاورزان در نوبیای سودانی، ما متوجه شدیم که تا دهه 1970 روند ساخت و ساز در بستر رودخانه ها ادامه داشت و زمین هایی که بر اثر عملکرد این دیواره ها به وجود آمدند هنوز هم زیر کشت می رود.»

این فناوری هیدرولیک فوق پیشرفته با قدمت طولانی که دارد نقش مهمی در زنجیره ی مواد غذایی این امپراطوری باستان داشت. دالتون و همکارانش معتقدند انسان‌های دوران باستان که در کنار رودخانه نیل زندگی می‌کردند، هزاران سال از این کانال‌ها و بندرها استفاده می کردند اما، زمان اصلی پیدایش آن ها هیچوقت مشخص نشد. ابتدا محققان فکر می کردند قدمت این سازه ها به اوایل قرن نوزدهم بر می گردد اما، سازه های قدیمی تری در این منطقه کشف شد.

متأسفانه، بیشتر گودال‌هایی که در نزدیکی مکان‌های باستان‌شناسی نوبیا کشف شد، در کانال‌های فعال قرار دارند و به همین علت نمی توان، قدمت دقیق آن را مشخص کرد.

با این حال، تعدادی از آن‌ها در بستر رودخانه حوالی یک شهر باستانی به نام Amara West قرار دارند که قدمت آن ها به 3000 تا 3300 سال می رسد.
محققان می گویند: «بیشتر این دیواره ها در مسیر طغیان رودخانه قرار گرفته اند. سازندگان این بنا به احتمال زیاد دیواره های سنگی را برای مهار سیلاب و به دام انداختن خاک های حاصل خیر ساختند تا بتوانند نیاز به آبیاری محصولات کشاورزی خود را کاهش دهند. تعدادی از این سنگها که در یک ردیف چیده شده اند برای مهار طوفان شن استفاده می شدند.»

باستان شناسان معتقدند که این سازه ها برای حفظ جوامع بزرگ در منطقه ای ساخته شده اند که جریان رود نیل به اندازه شمال مصر قوی یا ثابت نبوده است. همانطور که سوابق اقلیمی نشان می دهد، این سازه ها شرایط سکونت در این مناطق را فراهم می کرد به خصوص زمانی که جریان رود نیل کاهش یافته بود.

با این حال، سیستم پیشرفته نوبیا برای همیشه دوام نیاورد. حدود 1000 سال قبل از میلاد، آب و هوای خشک منطقه برای سکونت نامساعد شد. علاوه بر این، حدود 200 سال قبل از میلاد، بر اثر طغیان رودخانه تعدادی از این آبریزه ها از بین رفتند. به عنوان نمونه در نزدیکی معبد باستانی سولب در ساحل غربی نیل، محققان دیوارهایی را شناسایی کردند که طول آنها به 700 متر (2997 فوت) می رسد و از تخته سنگ هایی به وزن 100 کیلوگرم (220 پوند) در هر قطعه ساخته شده است.

این دیواره‌ها بر خلاف رودخانه‌هایی که در زمین‌های خشک یافت می‌شوند، مستقیم یا به کانال‌های فعال رودخانه قلاب می‌شوند و کانالی عمیق و آرام ایجاد می‌کنند. درست مانند یک اسکله مدرن می توانست دسترسی به قایق را برای مردم راحت تر کند. تحقیقات بیشتری برای تعیین قدمت دقیق این سازه ها نیاز است. اما، با توجه به سنگ های 3000 ساله ای که در نزدیکی روخانه کشف شدند به احتمال زیاد قدمت سازه ها هم مربوط به همان دوران است.