زیر نهنج یا هیپوتالاموس (Hypothalamus)، غده ای است در مغز، که دستگاه عصبی را با کمک غدهٔ هیپوفیز به دستگاه غدد درون‌ریز متصل می‌کند.

هیپوتالاموس در اکثر پستانداران یافت می‌شود و خصوصیات متفاوتی در دو جنس مذکر و مؤنث دارد. هیپوتالاموس مانند بصل النخاع در تنظیم تنفس نقش دارد. هیپوتالاموس از هسته های مختلفی تشکیل می شود.بخش قدامی یا سوپراکیاسماتیک،بخش میانی یا توبرال، بخش خلفی و بخش خارجی از قسمت های مختلف هیپوتالاموس هستند که هر بخش هسته هایی دارد.قسمت خارجی هسته های پره اپتیک خارجی و هیپوتالاموس خارجی را شامل می شود. هیپوتالاموس خارجی مرکز تنظیم و تحریک گرسنگی و تشنگی است و اختلال در عملکرد آن باعث بی اشتهایی و لاغری می شود.هسته های خلفی به طور کلی رفتارهای مربوط به بقا و کنترل سیستم سمپاتیک و تنظیم حرارت بدن در پاسخ به سرما را بر عهده دارند.