رصدخانه یا نپاهشگاه جایی است که برای مشاهده و بررسی و اندازهگیری پدیدههای آسمانی ساخته شدهاست. در گذشته، رصدخانهها اساساً شامل سُدْس و برخی ابزارهای دیگرِ ستارهشناسی بود. رصدخانههای امروزی معمولاً تلسکوپهای بزرگ نوری یا رادیویی دارند که در اتاقهای گردنده نصب شدهاند. این رصد خانهها قیمت ارزان و نوع گران و بزرگ دارند.
نخستین رصدخانه در حدود سال ۲۱۲ هـ. ق (۸۲۸ م) در بغداد بنا شد و دو اخترشناس برجسته به نامهای فضل بن نوبخت اهوازی و محمد بن موسی خوارزمی بر آن ریاست داشتند؛ و بعضیها اعتقاد دارند اولین رصدخانه را حاسب طبری آملی بنا کردهاست. پس از این رصدخانه، رصدخانههای پرشماری در جایجای سرزمینهای اسلامی ساخته شد که هریک با نام اخترشناسی برجسته، پیوستهاست. رصدخانهٔ بتانی در رقّه و رصدخانهٔ عبدالرحمان صوفی در شیراز از جملهٔ آنهاست. البته، پس از سدهٔ چهارم، رصدخانهها با نام امیران ارتباط پیدا کردند، مانند رصدخانهٔ علاءالدوله در همدان، که برای بوعلیسینا بنا کرد. کمتر از یک سده بعد نیز ملکشاه سلجوقی، رصدخانهٔ بزرگی را بنیان نهاد که بزرگانی مانند عمر خیام نیشابوری در آنجا فعالیت داشتند و گاهشماری جلالی، دقیقترین تقویم جهان، را طرحریزی کردند.
دیدگاه خود را بنویسید